Harvard Üniversitesi'nin araştırmalarına göre; erken çocukluk döneminde beyinde her saniye 700 sinaps oluşur. 6 yaşa kadar bu işlem yoğun şekilde devam eder, 14 yaşından itibaren azalmaya başlar.
Zihinsel, duygusal ve sosyal yetiler, beyinde birbiriyle bütünleşik / karışık şekilde yer bulurlar.
Kelime dağarcığı, ebeveyni okumuş çocuklar ile ebeveyni okumamış çocuklar arasında dikkat çekici bir farkla gelişir: İlk 16 aya kadar tüm çocuklar birbirine benzerken, 36. ayda 500 kelimeye karşılık 1100 kelimelik bir fark ortaya çıkar.
36. aya kadar dil becerisi tüm çocuklarda birbirine çok yakın iken, 72. ayda maddi yetersizlikler yaşayan aile çocuklarının dil becerisi %90 azalırken, maddi imkanı iyi olan ailelerin çocukları %10 artar.
Yetişkinlikte kalp krizi riski oranı, çocuklukta yaşanan olumsuzluklara göre artış göstermektedir: Hiç olumsuzluk yaşamayanların riski %1 iken, 7-8 olumsuzlukla büyüyen fertlerin riski %3'e yükselmektedir.
Erken yaşam deneyimlerimiz bedenimizin strese tepki sistemini etkiler ve bedenimize yerleşir. Stres, 3 aşamada ele alınır: Olumlu (kalp hızında küçük artış, stres hormonunda normal yükselme), Tolere edilebilir (desteklerle dengelenebilen ciddi stres tepkileri), Ağır (stres hormonu seviyesinin uzun süreli aktivasyonu).
Uzun süreli stres beyin yapısını değiştirir: Normal streste nöronlar çok bağlantı kurarken, ağır streste zarar gören nöronlar daha az bağlantı kurarlar.
Beyni ve davranışları değiştirme gücü zamanla azalır: Deneyimlerden etkilenen beynin eğitilebilirliği 70. yaşta sıfıra kadar yaklaşır ve 30. yaştan itibaren 'sinirler arası bağlantıları geliştirebilmek için' gerekli çaba oldukça yüksek seviyelere çıkar.
Sağlık, eğitim ve ekonomik gelişme erken çocukluk döneminde başlar. Sadece yetişkin davranışlarını değiştirmek değil çocukluk dönemindeki ağır stresin azaltılması gerekir. Etkili erken çocukluk programları yetişkinlikteki problemleri azaltabilir. Çocukları (psikolojik ve fizyolojik) şiddete maruz kalmaktan korumak akıl hastalıklarını ve suç oranlarını azaltabilir.
Fatih Gökler
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder